De komende jaren staan wij als Nederland voor een grote uitdaging: het hervormen van de ouderenzorg. De huidige ouderenzorg kent de nodige knelpunten als logisch gevolg van het aantal ouderen dat zal verdubbelen tussen 2020 en 2040. Bovendien nemen de verwachtingen van deze doelgroep toe. Ouderen veranderen immers, de nieuwe generatie ouderen is digitaal vaardiger, heeft meer geld te besteden en blijft langer gezond. [1] Een ander knelpunt is het tekort aan mantelzorgers en professionals in de zorg. Hierover hebben jullie in onze blog: Uitstroom in de zorg terugdringen kunnen lezen. Daarbij komt dat de werkomgeving van de zorgprofessional gaat veranderen. Er zal meer als zelfstandige worden gewerkt waarbij technologie ook een belangrijke rol speelt. Deze knelpunten zullen vermoedelijk voor problemen gaan zorgen, met name voor de ouderen met een gering opleidingsniveau en/of inkomen, een klein netwerk of weinig digitale vaardigheden. Zij kunnen minder goed zelfstandig de benodigde zorg regelen. Hoe houden we de komende jaren de ouderenzorg dan kwalitatief goed en betaalbaar?
Regie en zelfredzaamheid van ouderen
Regie en zelfredzaamheid van ouderen wordt steeds belangrijker. Ouderen zullen langer en meer voor zichzelf en anderen moeten zorgen waarbij digitale middelen ondersteuning moeten bieden. Vaak wordt zelfredzaamheid gelinkt aan langer thuis blijven wonen, maar met de komst van steeds meer digitale middelen hoeft zelfredzaamheid niet altijd te betekenen dat ouderen langer thuis moeten blijven wonen. Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen hebben in hun REISadvies; ‘Oud en zelfstandig in 2030’ aanbevelingen gedaan over hoe de zorg voor thuiswonende ouderen in de toekomst op peil gehouden kan worden. [2] Twee aanbevelingen daarvan zijn de ontwikkeling van nieuwe woonvormen en technologische innovaties.
Ontwikkelingen woonvormen
In 2013 werden de verzorgingshuizen afgebouwd door kabinet Rutte II. [3] Tegelijkertijd werd de drempel voor toelating tot verpleeghuizen verhoogd, waardoor steeds meer ouderen langer thuis blijven wonen. De overheveling van taken bij decentralisatie van zorg aan gemeenten ging gepaard met een forse bezuiniging. Hierdoor is er een groot gebrek aan nieuwe woonzorgvoorzieningen ontstaan. Als gevolg hiervan is er een uitdaging ontstaan om de groeiende groep thuiswonende ouderen te kunnen faciliteren in hun woonbehoeften. De commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen adviseert om met nieuwe woonvormen te komen. Deze nieuwe woonvormen zouden tussenoplossingen moeten worden tussen het eigen huis en een verpleeghuis. Dit zou ook de doorstroming op de woningmarkt ten goede komen.
Ook woningbouwcorporaties kunnen een maatschappelijke rol oppakken in het gat tussen zorg en welzijn. Want waar zij hun bewoners snel zien vergrijzen, is het wel de wens van deze bewoners om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Dit kan ook in een woonvorm zijn tussen ‘thuis’ en verpleeghuis waarbij aandacht moet zijn voor de leefomgeving van de woonvorm. Een leefomgeving waar ouderen een sociale basis hebben, welke dementievriendelijk is, een fysieke geschikte omgeving maar ook waar technologie en e-health beschikbaar is. Steeds meer zorgorganisaties komen dan ook met deze initiatieven in samenwerking met woningbouwcorporaties. Bijvoorbeeld HOZO in Hillegom. Zij kiezen voor een VPT(Volledig Pakket Thuis) concept te midden van twee nieuwe woonblokken. Deze appartementen zijn levensbestendig waarbij de zorg, indien nodig, steeds verder opgeschaald kan worden.
Tastbare innovaties
Om de zorg betaalbaar te houden, de krapte van zorgpersoneel en de zorg toegankelijker te maken worden e-health en technologische ontwikkelingen steeds belangrijker in de zorg. [4] E-health is de toepassing is van zowel digitale informatie als communicatie. Zo worden steeds meer hulpmiddelen voorzien van sensoren en internetverbinding waardoor er leefstijlmonitoring toegepast wordt bij zelfstandig wonende ouderen. [5] Hierdoor kunnen belangrijke signalen over de gezondheid van ouderen gezien worden waardoor er snel geacteerd kan worden op de zorgvraag die iemand krijgt. Technologische ontwikkelingen is het toepassen van geheel nieuwe productieprocessen en producten op basis van nieuwe kennis, nieuwe technieken en opgedane ervaringen. Dit om onder andere afhankelijkheid van de zorg te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van robotica in de zorg. Er bestaan robot honden, katten, baby’s en beweegcoaches. Op deze manier worden zorgprofessionals ondersteund of ontlast in de werkzaamheden en cliënten ervaren gezelschap, worden gestimuleerd om te bewegen, of krijgen reminders voor medicijngebruik. De commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen adviseert om met innovatie-akkoorden te komen.
Dat we als Nederland voor een grote uitdaging staan als het gaat om het bieden van kwalitatief goede en betaalbare ouderenzorg is een feit. Daarom zullen we voldoende diversiteit aan woonvormen voor ouderen moeten ontwikkelen, ons focussen op de behoefte van de oudere en moeten opschalen van innovaties en digitale zorg. Vanuit partzorg volgen we de ontwikkelingen nauwgezet en zijn wij betrokken bij verschillende initiatieven en analyses die gericht zijn op de toekomst. Behoefte om hierover verder te praten? Neem gerust contact op via onderstaande gegevens.
[1] Sociaal en Cultureel Planbureau. ‘Trends in de ouderenzorg.’ [internet]. Available from: https://digitaal.scp.nl/ouderenzorg/. Date of access: 2 september 2021
[2] Commissie Toekomst zorg en thuiswonende ouderen. ‘Oud en zelfstandig in 2030 Aangepast REISadvies’. [internet]. Available from: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2020/06/30/oud-en-zelfstandig-in-2030-aangepast-reisadvies. [Date of access: 10 september 2021].
[3] Zorgvisie. ‘Afbouw verzorgingshuizen was te radicaal’. [internet]. Available from: https://www.zorgvisie.nl/afbouw-verzorgingshuizen-was-te-radicaal/. [Date of access: 24 september 2021].
[4] Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. ‘Stand van zaken e-health in 2020.’ [internet]. Available from: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/e-health/documenten/publicaties/2020/11/30/stand-van-zaken-e-health-in-2020. [Date of access: 24 september 2021].
[5] Vilans. ‘12 technologische ontwikkelingen in de zorg.’ [internet]. Available from: https://www.vilans.nl/artikelen/12-technologische-ontwikkelingen-in-de-zorg. [Date of access: 24 september 2021].